Op ongeveer een uurtje loopafstand van Château Cazalères vind je het vestingstadje Carla-Bayle. Dit piepkleine dorpje, prachtig gelegen op een 400 meter hoge heuvel, huist een kleine 800 mensen. Op het eerste gezicht lijkt Carla-Bayle dan ook niet zo interessant. Maar schijn bedriegt, want het dorpje heeft een roemrijke geschiedenis. Het speelde namelijk een rol in de Hugenotenoorlog en het is de geboorteplaats van een beroemde filosoof.
Frankrijk was van oudsher een Katholiek koninkrijk. In de 13e eeuw zagen we dat de invloedrijke kerk en de Franse koningen niet erg tolerant waren tegenover andersdenkenden. Na te hebben afgerekend met de Katharen in de 13e eeuw, bleef het koninkrijk tot 16e eeuw redelijk stabiel. Er ontstonden hier en daar wel godsdienstige verschillen, en meerdere Franse adel waren bekeerd tot het Calvinisme - de Franse vorm van het protestantisme; haar aanhangers worden Hugenoten genoemd - maar dankzij het strenge en repressieve beleid van koning Hendrik II leidden deze verschillen niet tot veel maatschappelijke spanningen. Dit veranderde echter toen de koning onverwacht kwam te overlijden in 1559.
De macht kwam in handen van zijn vrouw Catharina. Zij was uit op stabiliteit, zodat haar minderjarige zoon op den duur de troon kon bestijgen. Ze wilde zich onttrekken aan de invloed van haar opdringerige Katholieke adviseurs, en zocht toenadering tot de Calvinistische adel. Deze poging tot toenadering schoot in het verkeerde keelgat van haar adviseurs. De spanningen tussen Katholieken en Protestanten stegen en dit leidde tot het Bloedbad bij Wassy-sur-Blaise in 1562, waarbij Katholieken onder leiding van een koninklijk adviseur tientallen Protestanten vermoordden. Het bleek het startsein voor meer dan 40 jaar aan burgeroorlogen: de Hugenotenoorlogen.
Tussen 1562 en 1598 werden wel tien oorlogen uitgevochten, waarbij zowel Katholieken als Protestanten bloedbaden aanrichtten. Beroemd is de zogenaamde Bartholomeusnacht. In 1572 waren alle Protestantse adel naar Parijs getrokken om een bruiloft bij te wonen van een Calvinistische edelman en Margaretha, de dochter van wijlen koning Hendrik II. Enkele dagen na de bruiloft werd een belangrijke Protestantse leider vermoord. Wat volgde was een massale lynchpartij door Katholieke burgers. Vele Protestantse kopstukken werden geëxecuteerd, en in de maanden daarop vonden duizenden Protestanten de dood.
Met het Edict van Nantes van 1598 kwam er een eind aan vele jaren van onrust, en wisten de Hugenoten een zekere mate van vrijheid af te dwingen. Deze nieuw verkregen vrijheden werden echter al snel geschonden, en toen het Edict van Nantes in 1685 werd herroepen kwam er een grote vluchtelingenstroom van Protestanten op gang. Velen ontvluchtten Frankrijk, en de Nederlandse economie floreerde dankzij de instroom van duizenden (rijke en goed geschoolde) Protestanten. Een van deze vluchtelingen was Pierre Bayle.
Pierre Bayle is in 1647 geboren in Carla-le-Comte. Dit was een belangrijk Protestants vestigingsstadje in de 16e en 17e eeuw. De grote Calvinistische gemeenschap vormde de kern van het verzet tegen de Katholieken in de regio. Dit was een doorn in het oog van de machthebbers, en grote delen van de stadsmuren werden vernietigd tijdens een belegering door de Koninklijke legers. De Protestantse Pierre Bayle was zijn geboorteland toen al ontvlucht. Hij vestigde zich in Rotterdam, en werd benoemd tot hoogleraar filosofie en geschiedenis aan de Illustere School. Hier groeide hij uit tot één van de belangrijkste filosofen van ons land.
Pierre Bayle overleed in Rotterdam in 1706. Carla-le-Comte werd later te zijner ere hernoemd tot Carla-Bayle, en in 1990 sloten Carla-Bayle en Rotterdam een Pact van Eeuwige Vriendschap. Sinds 1956 wordt jaarlijks de Pierre Bayle-Prijs voor cultuur- en kunstcritici uitgereikt en sinds 1990 wordt elke twee jaar de Pierre Bayle-lezing gehouden in Rotterdam.
Pierre Bayle's filosofie
Bayle hield zich vooral bezig met de bestrijding van bijgeloof en intolerantie tegen andersdenkenden. Hij was dan ook een voorstander van religieuze tolerantie, en vond dat een strikte scheiding tussen religie, wetenschap en staat noodzakelijk was voor een stabiel land. Zijn belangrijkste werk was de Dictionnaire Historique et Critique. In dit encyclopedie-achtige boek beschreef hij in groot detail over het levensverhaal en de denkbeelden van belangrijke individuen, zowel historisch als mythologisch. Hij schreef dat veel denkbeelden die worden aangezien als waarheid, in werkelijkheid slechts meningen zijn. Zijn Dictionnaire is eeuwen later nog steeds relevant.
